TIBBIN DUAYENLERİ HAMİT HANCI

Türkiye’de Adli Tıp alanında öncülük yapan, 200’den fazla bilimsel makalesi bulunan, yazdığı kitaplarla öncülük yapan, Ankara Tıp’ta Türkiye de ilk Adli Hemşirelik, Adli Antropoloji, Adli Entomoloji, Adli Diş Hekimliği, Adli Sanat Laboratuvarlarını kuran Ankara Üniversitesi Adli Tıp Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Hamit Hancı, mesleğinin 26. yılına kadar yaptığı çalışmaları, yolu kesildikçe ilklere imza atmasını, açık yüreklilikle Sağlık Dergisi Yazı İşleri Müdürü Esra Öz’e anlattı.

Adli tıp alanında birçok ilke imza atarak laboratuarların kuran, ilk kitapları yazan ve ilk çalışmaları yapan Prof. Dr. Hamit Hancı, ilk defa hekim hakları, tıp hukuku konularını gündeme taşıyarak “Adli Tıbbın Öncüsü” diye anılıyor. Türkiye’de ilk kimyasal ve biyolojik silahları gündeme getiren Prof. Dr. Hancı, alanında yazdığı kitapları, “Çöpçü Bile Olsan En İyisini. Yap” hayat felsefesini, “Türkiye Adalet Tıp Akademisi” projesini ve hedeflerini Sağlık Dergisi’ne anlattı. Prof. Dr. Hancı: “1963 yılında İzmir’de doğdum, İstanbullu olan ev hanımı anne ile Foçalı Tariş’te çalışan babamın ilk çocuğuyum. Kardeşim İzmir’de borsacı. Çocukluğum geniş ailede geçti. 3 yaşımda babamın görevi nedeniyle Aydın’a yerleştik. Yarı Aydınlı da sayılırım. 7 Eylül İlkokulu ve Gazipaşa Ortaokulu Aydın’da okudum, evde çok yaramaz okulda çok sakin bir çocuktum. Çok çalışan bir öğrenci değildim. İzmir Atatürk Lisesini bitirip Fen puanında Türkiye çapında ilk 50 içerisine girerek 1980 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesini kazandım. Tıp fakültesinde çok fazla çalışmadım. Notlarım çok yüksek değildi ancak hem gezerdim hem de derslerimi geçerdim. 1986 yılında mezun oldum ve Artvin Yusufeli ilçesi, Sarıgöl Sağlık Ocağında zorunlu hizmetimi yaptım.

“Sevdiğim İşi Yapmak Değil, Yaptığım İşi Sevdim”

Hayatımda her daim “sevdiğim işi yapmak değil, yaptığım işi sevmeliyim” diye düşünürüm. Ben hastayla ilgilenmeyi çok severdim, herkes benden fizik tedavi, pskiyatri ya da tamamlayıcı tıp beklerken Adli tıpı seçtiğimde çok şaşırdılar. Bölümüme severek isteyerek başladım. Eskiden içine kapalı bir alandı şimdi dışa açıldı. TUS sınavını kazanarak 1988'de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı'nda ihtisas'a başladım. 1992'de Uzman, 1994 yılında 31 yaşımda Doçent oldum. Herkes tıp fakültesinde ve TUS dönemi çalıştı ben ise TUS sonrasında çalıştım, “bu benim mesleğim olacak en iyisini yapmalıyım” diye düşündüm.

“Türkiye de İlk Kez Tıp Fakültelerinde Tıp Hukuku Dersi Verdim”

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi olarak Türkiye de ilk kez tıp fakültelerinde “Hekimin Yasal Sorumlulukları- Tıp Hukuku” ile “İnsan Hakları İhlallerinde Raporlama” derslerini müfredata koydum. O zaman herkes bana gülüyordu, “sağlığın hukuku mu olur” diye.

1996-2000 yıllarında İzmir Tabip Odası’nda Onur Kurulu Üyesi ve Türkiye Trafik Güvenliği Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı görevlerinde bulundum.

İlk Kez Bir Yönetmelik Halka Açıldı

Yerel Gündem 21 (Yerel Habitat) İzmir’in Kentleşme ve Çevre Sorunları ile Çözüm Önerileri” toplantıları “Kentte suçluluk ve kent suçu” grup sözcüsü olarak ve Sağlık Bakanlığı Yüksek Sağlık Şurasında raportör olarak görev yaptım. İlk kez bir yönetmelik 1998 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan “Hasta Hakları Yönetmeliği” halka açıldı, görüşler dikkate alınarak hazırlandı ve o zamandan bu yana eskimeden geldi. Bu taslağa da görüşler hazırladım ve kabul gördü. Türkiye Acil Tıp Derneği Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundum.

Adli Tıp Son 10 Yılda Kabuğundan Çıktı

Adli Tıp son 10 yılda kabuğundan çıktı. Diğer alanlarla çalışan ve adli bilimlere doğru evrimleşen çok daha geniş bir alan oldu. Daha sosyalleşti. Dünyadaki bütün gelişmeleri izleyen bir alan halini aldı.

İlk Tıp Hukuku ve Yargılama Usulleri Eğitim Programını Hazırladık

İzmir Tabip Odası Hukuk Komisyonu’nda Türk Tabipleri Birliği tarafından çıkarılan “Hekimlik Meslek Etiği İlkeleri” taslağı hakkında görüş ve öneriler hazırladım. Hasta Hakları Derneği Yönetim Kurulu’nda 2. Başkanlık görevini üstlendim. Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı İzmir Şubesi yönetim kurulu üyeliği yaptım. İzmir’de Çocuk Platformu Yürütme Kurulu üyeliği ve Aromaterapi ve Fitoterapi Derneği 2. Başkanlığı görevini yürüttüm. 1999’da ilk “Tıp Hukuku ve Yargılama Usulleri Eğitim Programı”nda düzenleme kurulu üyesi ve eğitici olarak görev aldım.

1998 yılında Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü - Alman Teknik İşbirliği Kurumu GTZ tarafından hazırlanan Aile Sağlığı Programı “Birinci Basamak Sağlık Hizmetinde Çocuk Sağlığı Eğitim Dosyası’nın “Özel Yaklaşım Gerektiren Sorunlar”, “Çocuk Suçluluğu” bölümünü hazırladım. İnternet ortamında trafik, adli bilimler, toksikoloji, adli psikiyatri , yangın isimli e-grupları oluşturdum.

Sağlık Çalışanlarının Hakları Sempozyumunu Düzenledim

2001 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim dalına Profesör ve anabilim dalı başkanı olarak atandım. 2010 yılına kadar başkanlık görevimi sürdürdüm. Adli Tıp Kurumu Kanun tasarısında Alt komisyona görüş hazırladım. İlk kez düzenlenen “Sağlık Çalışanlarının Hakları” Sempozyumunun başkanlığında bulundum.

Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Sözleşmesi

Ankara Üniversitesi Tıp, Hukuk, Diş Hekimliği Fakülteleri, Türkiye Adalet Akademisi, GATA, Polis Akademisi , Jandarma Okullar komutanlığı , Kriminal Polis Laboratuvarları , Emniyet Genel Müdürlüğü TUBİM (Uyuşturucu İzleme Merkezi) , EGM KOM Köpek Eğitim merkezi öğretim üyeliklerinde bulundum. Devlet kurumlarıyla Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Sözleşmesi Ek Protokolü Devlet Raporunu hazırladım ve heyet başkanı olduğum 17 kişilik grupla birlikte BM Cenevre’de sundum.

Türkiye’de İlk Tıp Hukuku ve Adli Bilimler Kitabını Çıkarttım

Tıp Hukuku Derneği Kurucu Yönetim Kurulu Üyeliğinde bulundum. Halen Adli Bilimciler Derneği Başkanı, Mobbingle Mücadele Derneği 2. başkanıyım. Türkiye’de İlk Tıp Hukuku, Adli Bilimler, Çapraz Sorgu, Adli Entomoloji, Adli Psikiyatri (çok yazarlı) kitaplarını çıkardım. 2005 yılında, Adalet Bakanlığı’nca çıkarılan Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik Hazırlama komisyon başkanlığı görevini yürüttüm. Bu yönetmelik internette yayınlanlanarak herkesin görüşü alındı. Hatta daha sonra yönetmeliğe göre kanun yeniden düzenlendi.

Yönetmeliğe göre Kanun Düzenlendi

2005 yılında “Denetimli Serbestlik Ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Kanunu” hazırlanmasında ,2007’de “Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Yönetmeliği” nin hazırlanması için kurulan komisyonda üye olarak çalıştım.

Avanos’ta her yıl düzenlenen Kapadokya Adli Bilimler Kongreleri düzenleme kurulu başkanı olarak görev aldım. İzmir Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanıyım. Dünya Ahiska Türkleri Birliği (DATUB)’nin dünyadaki 70 meclis üyesinden biriyim

Dünyada İlk Adli Bilimler ve Spor Kongresi Başkanlığını Yaptım

Dünyada ilk kez düzenlenen, Adli Bilimler ve Spor Kongresi ile yine ilk kez düzenlenen Türkçe Konuşan Adli Bilimciler Kongreleri düzenleme kurulu başkanlığı yaptım. KKTC’de “Polis Teşkilatına Adli Tıp ve Adli Bilimler Eğitimi” verdim. Emniyet Genel Müdürlüğü SASEM ve Kriminal Polis Laboratuvarlarına eğitime gelen Filistin, Afganistan, Makedonya, Sudan, Azerbaycan, Kırgızistan polislerine Adli Tıp ve Adli Bilimler Eğitimi verdim.

Mobbing Konusunda İlkler

2011’de TBMM Mobbing Komisyonunca çıkarılan Mobbing raporuna destek verdim. Türkiye’de ilk kez biri Ege Üniversitesi diğeri de TOBB ETÜ Üniversitesi ile Mobbing konusunda sempozyum düzenleme kurulu başkanlığı yaptım. 2012’de Mobbingin önlenmesinde siyasete düşen rol panelini düzenleyerek 5 milletvekilini buluşturdum.

Türkiye’de ilk örnek olarak Tıp Fakültelerinde 1996 yılından beri “Hekimin Yasal Sorumluluğu- Hasta ve Hekim Hakları” konulu dersi vermekteyim. Sağlık Bakanlığı, Tabip Odaları, Askeri Hastaneler, Barolar, Emniyet Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı ve Adalet Bakanlığında eğitimler vermekteyim. Ankara Üniversitesi, Jandarma ve Polis Kriminal Laboratuvarları ve Yerel Üniversitelerle düzenlenen Anadolu Adli Bilimler Kongreleri düzenleme kurulu başkanıyım. EGM TUBİM (Türkiye Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi) Bilim kurulu üyesiyim.

“Türkiye’de ilk Adli Sanat Laboratuvarlarını Kurdum”

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anabilim Dalımızda Türkiye de ilk olarak Adli Hemşirelik, Adli Antropoloji, Adli Entomoloji, Adli Diş Hekimliği, Adli Sanat Laboratuvarlarını kurdum. Türkiye’nin ilk hakemli Adli Bilimler, Adli Psikiyatri, Toksikoloji, Ulaşım ve Trafik Güvenliği Dergilerinin editörlüğünü yaptım. Türkiye de ilk kez Emniyet Genel Müdürlüğü Köpek Eğitim Merkezi ile Ceset Köpeği Eğitimlerinde Adli Tıp kısmının sorumluluğunu aldım.

Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastaneler ve Milli DNA Bankaları

Türkiye’de ilk olarak düzenlenen Adli Hemşirelik, Adli Antropoloji, Adli Diş Hekimliği sempozyumlarının düzenleme kurulu başkanlığı yaptım. Türkiye İnsan Hakları Başkanlığı bünyesinde danışma kurulu üyesi olarak İnsan Hakları Kurumu Kanun taslağı hazırladık. Adli Bilimciler Derneği olarak Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastaneler ile Milli DNA Bankalarının kurulmasıyla ilgili görüş hazırladık.

“Türkiye Adalet Tıp Akademisi Kurma Hayalim”

İlk kez “Türkiye Adli Tıp Akademisi” ve barolar için “Savunma Adli Tıp Akademisi” isimli geleceğe dönük ve ülkemizde olması gereken kurumlarla ilgili makaleler yazdım. Bilirkişi raporlarının daha güvenilir olması için bağımsız bir akademi kurulmalı. Çok geniş yönetim kurulu içinden seçilecek yürütme kurulunca yönetilen, kimsenin müdahale edemeyeceği adli bilimler alanında ileri teknoloji ile donatılmış bir akademi kurmayı istiyorum. Siyasi bir müdahale ile başkanının değişmeyeceği, kimsenin müdahale edemediği işini düzgün yapacak bir kurum kurmak hayalim var. Kısaltması TATA olan ve logosunu hazırladığımız bir çalışmamız var. Ayrıca Adli Veterinerlik, Adli Palinoloji, Adli otomotiv alanlarının kurulması için çalışmalar yapıyorum.

Unutamadığım Anım

Ege Üniversitesi’nde otopsiler bölümün alt katında yapılırdı. Bir gün otopsi için genç bir trafik polisi getirmişlerdi, dosyasına baktım kamyon çarpmış. Kamyoncularda perişan tabi yorgunluktan uyuya kalıyorlar. Trafik polisinde yeni başlamış göreve, kuklaları yere dizerken uyuyan kamyoncu aracıyla kendisine çarpıyor. Bu olaydan sonra trafik konusunu araştırmaya başladım. Ülkemizde olay yerinde ölenler 4-5 bin deniyor. Ancak hastaneye gittikten sonra ölenleri de eklerseniz 10 binin üzerinde ölüm var. Türkiye Trafik Derneği kurulması çalışmaları vardı, beni de davet ettiler. Sonrasında dernek başkanı oldum, bülten çıkarttık. Adli bilimciler içerisinde İlk hakemli Ulaşım ve Trafik Güvenliği Dergisini çıkartıyoruz.

“Kitaplarımla Öncü Oldum”

Hekimin Yasal Sorumlulukları, Adli Tıp Eğitimi Seminer Kitabı, Hekimin Yasal Sorumlulukları ve Adli Rapor Yazma Teknikleri, Oftalmolojide Adli Konular, Adli Psikiyatri, Hasta Haklarına İlişkin Ulusal ve Uluslararası Yasal ve Etik Düzenlemeler, Hekimin Yasal Sorumluluk ve Hakları (Tıp ve Sağlık Hukuku), Hekim Hataları ve Tabip Odaları Onur Kurulları, Malpraktis "Tıbbi Girişimler Nedeniyle Hekimin Ceza ve Tazminat Sorumluluğu", Adli Tıp ve Adli Bilimler, Adli Entomoloji, Bilirkişilik ve Çapraz Sorgu ve Tabip Odası ve Onur Kurulları kitaplarım var. 18 farklı kitapta bölümlerim ve 200 den fazla makalem var.

Yolumu Kesmeseler Belki de Bu Kadar Başarılı Olmazdım

İşimi yaparken ilk günkü heyecanımı hala yaşarım. Hedef belirlemem, iş kendi hedefini belirler. Suyolunu buluyor. Bir alanda çalışırken yolumu kestiklerinde başka bir alana geçtim. Otopsi ile sıkıntılar yaşadım, sağlık hukuku alanında çalışmaya başladım. Sonrasında o konuda sorun yaşadım trafik ile ilgili çalıştım yeni çalışmam engellenince yeni bir alan bulup çalışmaya devam ettim. Hiçbir zaman en iyisi olacağım diye düşünmedim. Belki yolumu kesmeselerdi bu kadar başarılı olamayacaktım. Sadece işimi severek yaptım.

Örnek Aldığım Hocam Prof. Dr. Cemal Gezen

Öğrenciyken Prof. Dr. Cemal Gezen hocamızın yanında çalıştık. Bizimle tek tek ilgilenirdi, işin en iyilerinden dünya çapında başarılara imza atmış bir isimdi. Türkiye’de ilk kez akapuntur bölümü açmıştı, destekleyici tıbba ilgim oradan başlar.

“Yeteri Kadar Güven, Yeteri Kadar Şüphe”

Başarı sırrım, çalışmaktır. Öğrenciyken çalışkan biri değildim ancak sonrasında çok çalıştım. Adli tıp alanında yeni alanların oluşturmak benim için çok önemli oldu. İş hayatında önemli kural “yeteri kadar güven yeteri kadar şüphe”.

“Çöpçü Bile Olsan En İyisini Yap”

Hangi alanı seçerseniz seçin. Önemli olan seçtiğiniz alan değil seçtiğiniz işi severek yapmanız. Martin Luther King’in dediği söz hayatımda hep önemli olmuştur; “Eğer sizden sokakları süpürmeniz istenirse, Michelangelo’nun resim yaptığı, Beethoven’in beste yaptığı veya Shakespeare’in şiir yazdığı gibi süpürün. O kadar güzel süpürün ki gökteki ve yerdeki herkes durup ’Burada işini çok iyi yapan, dünyanın en iyi çöpçüsü yaşıyormuş’ desin.” Bence “sevdiğini bulamıyorsan bulduğunu sev” prensibi ile yaptığın işin en iyisini yapacaksın. Ben başka bir şey olacaktım diyerek gün geçmez, o bitti. Artık yeni bir sayfa olmalı. Gençler bundan sonraki yaşamlarının ilk günlerindeler, artık oraya konsantre olsunlar. Geçmişe saplanıp kalmasınlar. Yaptıkları işi sevsinler.

Eşim İşime Saygılıdır

Eşim Tuba Biyokimya uzmanı, arkadaş arasında tanıştık. Eşim işimi yaparken destek olur. Kızım Ezgi psikoloji bölümünde okuyor. Evde de sürekli çalıştığım için çay bile yapamam. Sürekli çalışırım. Kötü anılarımı silerim, çok sık gülerim. Çalışmak için her şeyden fedakarlık ettim. Spor bile yapamıyorum.

Şiir Okumak Benim Hobim

Ölüm, Yılan ve Göz Hakkında Felsefi Araştırma ve Yazılarım Var. Değişik ortamlarda Orhan Veli, Murathan Mungan’ın Bir Garip Opera ve Nazım Hikmet’in Kuvayi Milliye Destanı Şiirlerini sundum. Çanakkale Destanı Efsaneler ve Mitolojik Bağlantıları konulu bir sunum hazırlıyorum. Bahçe benim en büyük hobilerimden ama bahçe kalmadı. Apartmanın bahçesine dokunamıyoruz artık. Elimden de ağaç yetişir. Köpek, tavşan, tavuk yetiştirdim. Hatta önceden anabilim dalımızın bahçesinde güvercinler, tavşanlar, ördekler yetiştirirdim. Buraya çocuklar gelir izlerlerdi. Çiftlik evimin olmasını çok istiyorum, hayvanların serbestçe dolaştığı bir yer düşünüyorum. Gezmeyi çok severim, Türkiye’de gezmediğim sadece Şırnak kaldı. Kongreye giderken yolda en az birkaç yere uğrarım. Gezdiğim yerlerin fotoğraflarını çekerim, fotoğraf hobim var.

Eşkıya filmi beni çok etkiledi ve filmlerde ağlamam bu filmde ağlamıştım. Umberto Eco’nun Foucault Sarkacı kitabını tavsiye ederim. Orson Welles’in “I Know what it is to be young” parçasını çok severim.”